Psychoterapia w standardach leczenia NICE

W wielu krajach odpowiedniki polskiej Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji lub grupy ekspertów formułują zalecenia kliniczne – wskazówki dotyczące leczenia zaburzeń na podstawie dostępnych danych dotyczących skuteczności z uwzględnieniem informacji o ograniczeniach i negatywnych efektach (skrótowe zestawienie dostępnych standardów leczenia zaburzenia osobowości z pogranicza można znaleźć w artykule Popiel, 2021). 

Opracowywane są według podobnych, w zarysie przedstawionych wcześniej zasad. Jako ilustrację przekucia tych zasad w zalecenia wybrałyśmy jedne z najpopularniejszych i wszechstronnych – standardy brytyjskiej agencji National Institute for Health and Care Excellence (NICE). Każde z „zaleceń” to kilkudziesięciu-, a najczęściej kilkusetstronicowy dokument wydawany w pełnej wersji przez British Psychological Society and The Royal College of Psychiatrists. Obejmuje on informacje na temat diagnozy, leczenia danego zaburzenia wraz z procedurą analizy danych dotyczących skuteczności i wytycznymi do dalszych badań. Ostateczne wytyczne mają za przedmiot zarówno leczenie farmakologiczne, jak i psychoterapię oraz inne interwencje medyczne i psychospołeczne. W zależności od danych naukowych wskazana jest także kolejność wyboru poszczególnych interwencji. Ten algorytm stanowi istotną odmienność od przyjętego w polskiej psychiatrii sposobu formułowania zaleceń, gdzie najczęściej interwencje farmakologiczne i psychoterapeutyczne opisywane są w odrębnych rozdziałach.

Drugą istotną odmiennością od przyjętego w Polsce sposobu prezentowania informacji o psychoterapii jest rekomendowanie metod o skuteczności udowodnionej w badaniach typu RCT, nie zaś posługiwanie się wyłącznie szerokimi definicjami podejść (modalności). Dla przykładu ani w zaleceniach NICE, ani na stronach poświęconych metodom uznanym za oparte na dowodach naukowych Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego nie stosuje się ogólnych pojęć psychoterapii czy psychoterapeuty – definiowane są co najmniej podejścia, ale przede wszystkim konkretne metody, które były zbadane. Obecnie obowiązujące w Polsce przepisy odnośnie do psychoterapii obejmują więc znacznie szerszy zakres możliwych interwencji, prowadzonych przez osoby posiadające różnorodne certyfikaty psychoterapeuty, w którym mieszczą się zarówno terapie opisane przez NICEjako skuteczne, jak i te, które w zaleceniach NICE nie są rekomendowane. W NICE na przykład każdorazowo zaleca się poinformowanie pacjentów o braku wystarczających danych wskazujących na skuteczność danej formy psychoterapii.