Adaptacja rodziców do niepełnosprawności dziecka

Będkowska-Heine (2003, 2007) zmodyfikowała proponowany przez Łoś (1999) model przystosowania się do roli społecznej w odniesieniu do rodziców dzieci niepełnosprawnych. Autorka wyróżniła sześć etapów w procesie przystosowania się do roli matki/ojca dziecka niepełnosprawnego oraz cztery typy zachowań świadczących o nieprzystosowaniu się do tej roli. 

Wyróżnione etapy nie mają określonych granic, a osiągnięcie wyższego poziomu nie oznacza rozwiązania problemów występujących na poziomie niższym (Stelter, 2013). Proces przystosowania się do roli rodzicielskiej obejmuje:

• wpadnięcie w pułapkę roli – szok wywołany niepełnosprawnością dziecka wywołuje negatywne emocje i sprawia, że postępowanie rodziców może być chaotyczne i pozbawione sensu. Często towarzyszy temu: odrętwienie, lęk i poczucie bezradności, a opieka nad dzieckiem wiąże się z frustracją, poczuciem krzywdy, rozczarowaniem i złością. Rodzice koncentrują się na zaburzeniach dziecka i trudno im dostrzec korzyści z pełnienia roli rodzica;
• oswajanie z rolą – proces, który zaczyna się, kiedy rodzice mają pewność, że rzeczywistości nie da się zmienić. Matka i ojciec podejmują próby radzenia sobie z kryzysem, stosując mechanizmy obronne: zaprzeczanie, wyparcie czy racjonalizację. Jeśli rodzice nie odrzucili dziecka, podejmują próby jego rehabilitacji, szukając lekarzy i terapeutów. Koncentrują się na chorobie dziecka, a nie na nim samym, nie odczuwając radości płynącej z kontaktów z dzieckiem;