Kultura a osobowość. Zależności między dwiema Wielkimi Piątkami

W antropologii, szkoła kultura i osobowość (osobowość kulturowa) wyraźnie odcisnęła swe piętno za sprawą takich autorów, jak Ruth Benedict (2002/1934), Robert Linton (1975/1945), Kardiner i in. (1945); patrz także Nowicka (1997). Podejście to było niezwykle popularne do połowy XX w., później jednak straciło znaczenie ze względu na psychoanalityczne korzenie i co za tym idzie niedostatki w weryfikowaniu hipotez empirycznych.

Podobne uwagi można rozciągnąć na prace posługujące się pojęciem charakteru narodowego lub nawiązujące do niego (Adorno i in., 1950; Inkeless, Levinson, 1969). Podstawową słabością tego interesującego ruchu intelektualnego była niemożność rozgraniczenia osobowości od kultury, w związku z czym granice pojęciowe oraz empiryczne ulegały zamazaniu.

Do tych mających swe miejsce w historii nauk społecznych, choć zapomnianych w ostatnich dziesięcioleciach koncepcji wracają w swym artykule Hofstede i McCrae (2004). Wskrzeszenie badań nad kulturą i osobowością stało się możliwe dzięki istotnym postępom w empirycznie zorientowanych pracach po obu stronach rozpatrywanej zależności. Pięć omówionych wcześniej wymiarów kultury stanowi jedną jej stronę, po drugiej ustawimy pięcioczynnikowy model osobowości.