Cybernetyczna Teoria Wielkiej Piątki − część I

Cybernetyczna Teoria Wielkiej Piątki (Cybernetic Big Five Theory − CB5T) Colina G. DeYounga (2015) – najprościej rzecz ujmując, to twórcze połączenie poznawczego modelu samoregulacji (np. Carver, Scheier, 1998), z Pięcioczynnikowym Modelem Osobowości (McCrae, Costa, 1999, 2005). 

Z tej pierwszej pochodzi główna zasada funkcjonowania osobowości – zasada sprzężeń zwrotnych charakteryzująca aktywność organizmów żywych; z tej drugiej – podstawowa struktura cech osobowości; a połączenie tych dwu ma pomóc w przezwyciężeniu podstawowego ograniczenia teorii XX wieku: ujmowania osobowości w aspekcie struktury albo funkcji. Wprawdzie każda teoria uwzględnia obydwa aspekty – strukturalny i funkcjonalny – niemniej akcenty te z reguły nie były rozłożone równomiernie. Tymczasem propozycja DeYounga pokazuje nowy sposób integrowania wiedzy o osobowości w ramach jednego systemu obejmującego procesy i cechy.

Publikacje DeYounga (2015; DeYoung, Krueger, 2018; DeYoung, Weisberg, 2019), zawierają nie tylko oryginalny pomysł teoretyczny, lecz także propozycję ujmowania i wyjaśniania zarówno stałości (ciągłości), jak i zmian oraz rozwoju osobowości. Autor łączy w nowy sposób elementy strukturalne i funkcjonalne osobowości. Natomiast z meta-teoretycznego punktu widzenia teoria cybernetyczna niesie zarzewie zmiany paradygmatu badań nad relacją osobowość–zachowanie. Jak pisze sam autor, chodzi o opis stabilnych różnic indywidualnych w odniesieniu do psychologicznych procesów, które z natury rzeczy są zmienne w czasie i dostosowane do czynników środowiskowych oraz sytuacyjnych.