Umysł jako system przetwarzania informacji

Psychologia poznawcza (inaczej: kognitywna; łac. cogito – myślę, rozważam) jest częścią psychologii i zgodnie z tą przynależnością określa przedmiot swoich zainteresowań jako badanie mechanizmów sterujących zachowaniem. Umysł, zdefiniowany jako system poznawczy, jest przedmiotem zainteresowania wielu nauk humanistycznych, społecznych i biologicznych.

To, co w tradycyjnej psychologii ogólnej traktowane było jako odrębne jakościowo zjawiska lub procesy psychiczne (np. pamięć, myślenie, wyobraźnia), w psychologii poznawczej rozumiane jest raczej w kategoriach różnych faz procesu przetwarzania informacji (information processing). Pojęcie to wywodzi się z cybernetyki, czyli nauki o sterowaniu z wykorzystaniem sprzężenia zwrotnego (Wiener, 1948) oraz z matematycznej teorii informacji (Shannon, Weaver, 1949; zob. też Bechtel, Abrahamsen, Graham, 1998); ta ostatnia dała teoretyczne podstawy rozwoju informatyki. Na gruncie tych nauk informację definiuje się jednoznacznie jako redukcję niepewności. Na przykład przed rzuceniem monetą nie wiemy, czy padnie orzeł czy reszka. Kiedy po dokonaniu rzutu stwierdzamy wynik (np. orzeł), redukujemy swoją początkową niepewność o połowę. Technicznie rzecz biorąc, uzyskujemy w ten sposób informację o wartości 1 bita, ponieważ bit to jednostka informacji redukująca naszą wyjściową niepewność dokładnie o połowę. Według formalnego wzoru: I = log2 O, czyli wartość uzyskanej informacji (I) równa się logarytmowi o podstawie 2 z liczby dostępnych opcji (O). Jeśli tych opcji jest więcej niż dwie, wartość uzyskanej informacji przekracza 1 bit. Na przykład wiedząc, że było ośmiu kandydatów do pracy, a przyjęto Kazimierza, uzyskujemy informację o wartości I = log28 = 3 bity.