Procesy psychologiczne, procesy transdiagnostyczne, procesy terapeutyczne

Alison Harvey i współautorzy (Harvey, Watkins, Mansell i Shafran, 2004, s. 14) definiują proces poznawczy lub behawioralny jako „aspekt poznania (np. uwaga, pamięć, myśl, rozumowanie) lub zachowania (np. jawne lub subtelne unikanie), które mogą się przyczyniać do utrzymania zaburzenia psychicznego”, a proces transdiagnostyczny – „jako proces poznawczy lub behawioralny, który przyczynia się do utrzymania objawów dystresu psychicznego w szerokim zakresie zaburzeń psychicznych” (tamże).

Jedno z ważniejszych pytań dotyczy tego, czy i w jakim stopniu mechanizmy zmian w psychoterapii (procesy terapeutyczne) odnoszące się do mechanizmów podtrzymujących problem/zaburzenie są modyfikowane przez procedury, o których myślimy, że powinny to czynić, by przekładało się to na skuteczność psychoterapii.

Ostatnie 15 lat to próby usystematyzowania wiedzy o przebadanych wcześniej i wciąż badanych mechanizmach. Lista procesów nie jest zamknięta, wciąż pojawiają się nowe ujęcia, czasem wyraźnie niedopracowane konceptualnie czy należące do odrębnych kategorii, takie jak próby utożsamienia cech osobowości (np. neurotyczności) z procesami (zob. Morris i Mansell, 2018).