Wszczęcie postępowania w sprawie nieletniego następuje w związku z podejrzeniem demoralizacji nieletniego lub popełnienia przez niego czynu karalnego. 

Czyn karalny to popełnione przez nieletniego przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, a także niektóre z wykroczeń z kodeksu wykroczeń, a wskazane w art. 1 § 2 pkt 2 u.p.n. Więcej kłopotów (także opiniującym biegłych psychologom) sprawia ustawowa definicja demoralizacji. 

Kontrowersje wokół pojęcia demoralizacji

Legalna definicja demoralizacji (art. 4 § 1 u.p.n.) nie stanowi definicji per se, a jedynie zawiera przykładowe wyliczenie okoliczności świadczących o demoralizacji, takich jak: