W ramach ogólnych teorii psychologicznych dotyczących związku między czynnikami poznawczymi a zachowaniem człowieka i jego zmianą powstały dwie znane koncepcje ujmujące przekonania o  możliwości wpływania na własne zdrowie. 

Pierwsza wywodzi się z teorii społecznego uczenia się Juliana Rottera i dotyczy przekonań na temat źródła kontroli zdrowia. Druga zakorzeniona jest w społecznej teorii poznawczej Alberta Bandury, przypisującej kluczowe znaczenie przekonaniom dotyczącym własnej skuteczności w inicjowaniu i kontynuowaniu działań na rzecz własnego zdrowia.